Shrinkflation oraz downsizing to terminy opisujące praktyki biznesowe polegające najczęściej na zmianie fizycznej wagi produktu, przy zachowaniu jego stałej ceny. Znaczenie tego słowa zrozumiemy poprzez dwa angielskie wyrazy "shrink" (zmniejszać) oraz inflation (inflacja).Aby dokładniej mierzyć poziom siły nabywczej konsumentów, możemy sprawdzić poziom "dostosowania jakości" produktów do ich cen w stosunku do zmian wagi lub jakości. Dla przykładu w Wielkiej Brytanii każdego miesiąca zbierane są ceny dla wielu różnych towarów i usług. Podczas spisu osoby przeprowadzające dane badanie mogą wskazywać zmianę wagi produktu przy użyciu specjalnego kodu. Ankieterzy są następnie proszeni o dostarczenie danych zawierających więcej szczegółów, w szczególności zmiany wagi produktu w ostatnim czasie. Używając tego opisu, a także danych z poprzednich miesięcy, analitycy są w stanie określić poziom inflacji. Dla przykładu możemy założyć, że ankieter cen zauważył, że czekolada zmniejszyła się z 85 gramów w czerwcu do 80 gramów w lipcu. Po pierwsze musi on stwierdzić czy nie dokonano żadnych innych istotnych zmian w składzie czekolady, co mogłoby powodować, że dane nie mogłyby zostać ze sobą porównane. Następnie analitycy badają proces dostosowywania jakości, aby uwzględnić zmianę wagi. Zwykle zmiany cen mierzy się za pomocą "podobieństwa cen", które jest uzyskiwane dzięki porównaniu aktualnej ceny przedmiotu z ceną bazową CPIH ze stycznia każdego roku. Główną miarą inflacji w publikacjach jest indeks cen towarów i usług konsumenckich, do których zalicza się dodatkowo koszty utrzymania mieszkań (CPIH). To pozwala zmierzyć zmianę cen szerokiej próby towarów i usług konsumowanych przez gospodarstwa domowe.

W ciągu ostatnich miesięcy do terminu shrinkinflation przywiązywano wiele uwagi w mediach, ponieważ wydawało się, że wiele produktów żywnościowych zmniejsza rozmiar opakowań poprzez np. stosowanie downsizingu.

© karen roach / Shutterstock.com

W ramach tej analizy można zobaczyć, jaki wpływ na wskaźnik CPIH miałby brak przeprowadzonej redukcji wagi. Dane o ciężarze produktów nie są przechowywane w systemach przez wystarczająco długi czas, aby przeprowadzić dokładne odwrócenie tej procedury. Zamiast tego dopasowuje się każdy produkt, który doświadczył zmiany wagi do nieskorygowanej ceny bazowej i ponownie oblicza się cenę, a następnie tworzy indeks pozycji nieskorygowanych. Warto zauważyć, że jeśli konkretny produkt nie został znaleziony w procesie dopasowywania, to nie ma praktycznego sposobu uwzględnienia go w analizie.

Mniejsza tabliczka czekolady, butelka czy opakowanie chipsów są efektem oszczędności przeprowadzanych przez firmy. Niestety odbywa się to kosztem klientów, którzy pod pretekstem np. wprowadzenia nowego mlecznego smaku batonika czekoladowego otrzymują produkt odchudzony o kilkadziesiąt procent.

Niektóre z popularnych produktów w ciągu zaledwie kilku lat zmniejszyły swoją objętość o 1/3. Celowe zmniejszanie wagi lub ilości produktów określane jest mianem downsizingu. Niestety w praktyce dotyczy praktycznie wszystkich dostępnych artykułów. Coraz częściej możemy spotkać tabliczki czekolady ważące mniej niż 100g, napoje w butelkach o zmniejszonej pojemności. Najnowszym przykładem i przedmiotem wielu dyskusji stała się kostka masła - tradycyjnie mająca wagę 250 g. Pod wpływem zmiany cen masła na światowych rynkach część producentów w znaczący sposób zmniejszyła wagę sprzedawanych "kostek" broniąc się przed wzrostem cen surowca.

W ubiegłym roku głośno było o zmianie kształtu czekolady Toblerone. W praktyce producenci zdecydowali się zmniejszyć wagę produktu ze 170 do 150 g. Tłumaczenie firmy sprowadzało się do mocno wątpliwej troski o zdrowie swoich klientów i walkę z otyłością.

© Hans / pixabay.com

Często zmiany w gramaturze są tak nieznaczne, że konsumenci w ogóle nie orientują, że ich produkt nagle uległ zmniejszeniu.

Sprawa nie dotyczy tylko kupujących, którzy lubią czekoladowe słodycze czy napoje gazowane. W Wielkiej Brytanii oficjalnym potwierdzona jest liczba 2.529 produktów śledzonych przez Narodowe Biuro Statystyczne, które zmniejszyły się w ciągu ostatnich pięciu lat.

Spośród ogólnej liczby produktów, których waga została zmniejszona, aż 2006 to artykuły spożywcze. Szczególnie negatywnie można wyróżnić torebki ze słodyczami, napoje bezalkoholowe, jednorazowe chusteczki i środki czystości. W analogicznym czasie tylko 614 produktów zostało powiększonych, a w największa część z nich dotyczyła marek własnych dużych sieci dyskontowych.