Janet Yellen, od 2014 roku przewodnicząca Rady Gubernatorów Systemu Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych, jest z pewnością jedną z najpotężniejszych kobiet w świecie na pograniczu finansów i polityki zdominowanym przez mężczyzn. Nieczęsto jednak podkreśla swoją kobiecość, w przeciwieństwie choćby do Christine Lagarde, dyrektor zarządzającej Międzynarodowego Funduszu Walutowego, która niegdyś powiedziała, że gdyby na Wall Street było więcej kobiet, nie doszłoby do kryzysu finansowego. Woli, gdy nazywa się ją "szefem" nie zaś "szefową" Rezerwy Federalnej. W 2015 roku znalazła się na pierwszym miejscu w zestawieniu 50 najbardziej wpływowych ekonomistów przygotowanym przez Bloomberg Markets.

Kobiety często muszą udowadniać, że są równie dobre. Dlatego też nigdy nie przypuszczałam, że świat doceni i nagrodzi jej osiągnięcia. To, że udało jej się dojść na sam szczyt, zawdzięcza wyłącznie swojej wiedzy i umiejętnościom. Meghnad Desai, ekonomista, który współpracował z Yellen w latach 70. XX wieku.

Janet Yellen urodziła się w żydowskiej rodzinie w Nowym Jorku. Jej dziadek ze strony matki pochodził z Suwałk. Ukończyła szkołę jako najlepsza w roczniku, następnie uzyskała dyplom z wyróżnieniem w dziedzinie ekonomii na Uniwersytecie Browna. Otrzymała tytuł doktora ekonomii na Uniwersytecie Yale w 1971 roku. Jej praca doktorska pt. Zatrudnienie, produkcja i akumulacja kapitału w otwartej gospodarce z uwzględnieniem nierównowagi została napisana pod kierunkiem Jamesa Tobina i Josepha Stiglitza, późniejszych laureatów Nagrody Nobla w 1981 roku. Yellen była jedyną kobietą w grupie doktorantów. Stiglitz podkreślał, że należała do grona jego najzdolniejszych studentów, których najlepiej zapamiętał. Po ukończeniu studiów doktoranckich prowadziła badania naukowe na Massachusetts Institute of Technology, a także wykładała ekonomię na Uniwersytecie Harvarda, gdzie była jedną z dwóch kobiet wykładowców na wydziale ekonomii. W 1976 roku odeszła z uczelni i rozpoczęła pracę w Rezerwie Federalnej, gdzie poznała swojego męża, George'a Akerlofa, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 2001 roku. W 1979 roku została wykładowcą na London School of Economics, następnie wróciła do Stanów Zjednoczonych, gdzie otrzymała pracę na Uniwersytecie Kalifornijskim.

© Federalreserve / Flickr.com

W latach 1997-1999 była członkinią Rady doradców ekonomicznych prezydenta Billa Clintona i drugą kobietą w historii, która dołączyła do grupy ekonomistów doradzających Białemu Domowi. W latach 2004-2010 objęła stanowisko szefowej banku Rezerwy Federalnej w San Francisco - była pierwszą kobietą na tym stanowisku. W 2009 roku została członkinią Federalnego Komitetu do spraw Operacji Otwartego Rynku, a w 2010 roku rozpoczęła 14-letnią kadencję jako członkini Rady Gubernatorów, a jednocześnie otrzymała od prezydenta Baracka Obamy nominację na jej wiceprzewodniczącą. W 2013 roku National Organization for Women zebrała 130 tys. podpisów, w tym 500 należących do ekonomistów, pod wnioskiem w sprawie przekazania Janet Yellen stanowiska szefowej Rezerwy Federalnej. Wszystko dlatego, że dla wielu grup kobiecych ekonomistka stała się symbolem ciężko pracującej kobiety, która wspina się po drabinie kariery. Kandydatem prezydenta Baracka Obamy na to stanowisko był Lawrence Summers, profesor z Uniwersytetu Harvarda, co ciekawe, były student Yellen. Summers doradzał mu w przygotowaniu planu gospodarczego mającego na celu wyciągnięcie amerykańskiej gospodarki z recesji po kryzysie finansowym w 2008 roku. Nic dziwnego, że nominacja szefa Rezerwy Federalnej przerodziła się w debatę na temat roli kobiet w gospodarce i zajmowania przez nie stanowisk kierowniczych. Ostatecznie, mimo wszystko, w październiku 2013 roku właśnie Janet Yellen została oficjalnie nominowana na przewodniczącą Rady Gubernatorów Systemu Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych. Zastąpiwszy Bena Bernanke, rozpoczęła swoją kadencję w styczniu 2014 roku. Została pierwszą kobietą na tym stanowisku, a także okazała się pierwszym nominatem Partii Demokratycznej na szefa Rezerwy Federalnej od czasów Paula Volckera, który przewodniczył Radzie Gubernatorów w 1979 roku.

© Federalreserve / Flickr.com

Janet Yellen będzie pierwszą kobietą, która stanie na czele Rezerwy Federalnej w ponad 100-letniej historii tej instytucji. Jestem pewien, że wielu Amerykanów, mężczyzn i kobiet, chciałoby jej podziękować nie tylko za jej wspaniałą pracę, lecz również za to, że była dla nich przykładem do naśladowania. Barack Obama, ogłaszając nominację Janet Yellen na szefową Fed w październiku 2013 r.

Bankierów centralnych dzieli się zazwyczaj na gołębie, czyli ekonomistów, którzy są skłonni wspierać wzrost gospodarczy kosztem nieco wyższej inflacji i zgadzają się na łagodniejszą politykę pieniężną, oraz jastrzębie, czyli ekonomistów, którzy na pierwszym miejscu stawiają stabilność cen, a także są gotowi na prowadzenie bardziej restrykcyjnej polityki. Janet Yellen w oczach Wall Street to zadeklarowany gołąb. Nie jest jednak gołębiem radykalnym, a raczej przedstawicielką współczesnego amerykańskiego keynesizmu, a zatem, obok m.in. wspomnianego już Josepha Stiglitza, należy do grupy ekonomistów, którzy sceptycznie zapatrują się na teorię samoregulującego się rynku, wskazują na zawodności mechanizmu rynkowego, a także są zwolennikami aktywnej roli rządu i jego działań na rzecz stabilizowania gospodarki.

© Federalreserve / Flickr.com

Choć szefowa Rezerwy Federalnej opowiada się za ostrożną i łagodną polityką pieniężną, realizuje obecnie politykę jastrzębią. W grudniu 2015 roku, w czasie jej kadencji, Rezerwa Federalna po raz pierwszy od 2006 roku zdecydowała się podnieść stopy procentowe. Zapowiedziano jednocześnie, że w przyszłości pojawią się następne podwyżki: druga z nich nastąpiła w grudniu 2016 roku, kolejne trzy planowane są natomiast na 2017 rok. Stopniowe podwyższanie stóp procentowych jest częścią procesu wychodzenia z programu luzowania ilościowego (quantitative easing), który realizował jej poprzednik na stanowisku szefa Rezerwy Federalnej - Ben Bernanke, "helikopter Ben". Należy jednak zaznaczyć, że Yellen jest świadoma tego, że ryzyko odejścia od luzowania jest równie wielkie jak ryzyko, jakie niesie jego kontynuacja, ponieważ ożywienie gospodarcze obserwowane obecnie w Stanach Zjednoczonych trudno nadal uznać za trwałe. Rozpoczęcie pierwszego od ponad dziesięciu lat cyklu zaostrzania polityki pieniężnej w USA z pewnością sprawi, że Janet Yellen zapisze się na kartach historii, wszakże już teraz mówi się o erze Yellen.